SUP-richtlijn in de strijd tegen wegwerpplastic

SUP staat voor Single Use Plastics, dat is plastic dat eenmalig wordt gebruikt en daarna wordt weggegooid. Een groot deel van de plasticvervuiling komt via de rivieren in onze zeeën terecht. Om hier iets tegen te doen is de SUP-richtlijn opgesteld door de Europese Unie. Het doel is om wegwerpplastic te verminderen en meer plastic in te zamelen om te recyclen. Eén derde van al het plastic wordt namelijk na eenmalig gebruik weggegooid. Onderstaande producten vormen de tien plastic producten die het meest gevonden worden op de Europese stranden. Ze vormen samen de 43% van het zwerfafval in zee.

De SUP-richtlijn richt zich op deze tien producten:

• Drankverpakkingen
• Filters van sigaretten
• Wattenstaafjes
• Zakjes en wikkels
• Hygiëneproducten
• Lichtgewicht draagtassen
• Bestek, borden, roerstaafjes, rietjes en bekers
• Ballonnen en ballonstokjes
• Verpakkingen voor take-away voedingsmiddelen

Veel soorten plastic bevatten giftige stoffen die niet worden afgebroken in de natuur. Ook valt het plastic afval uiteen in microplastics. Dit heeft veel nadelige gevolgen. Zeedieren eten de plastic resten omdat ze geen onderscheid kunnen maken tussen voedsel of plastic. Ze kunnen er ook in verstrikt raken wat kan leiden tot ontstekingen, amputatie van ledematen en zelfs de dood tot gevolg. Niet alleen wordt het ecosysteem verstoort, ook komen de microplastics via de zeedieren in onze voedselketen terecht. Tijd dus om hier iets aan te doen!

De Europese Unie wil met de SUP-richtlijn bedrijven stimuleren om duurzame alternatieven te ontwikkelen voor die eenmalig bruikbare plastic verpakkingen en plastic producten. Om dit te realiseren zijn er zaterdag 3 juli 2021 al diverse maatregelen ingegaan. De maatregelen zijn verspreid over tien jaar. De maatregelen worden hieronder uitgelegd.

Om de plastic soep te verminderen zijn er zeven maatregelen opgesteld door de Europese Unie. Met deze maatregelen worden tien specifieke producten verboden of voorzien van een verplichte SUP-markering. Deze maatregelen moeten ertoe leiden dat er in 2025 77% en tegen 2030 90% van de Single Use Plastics gescheiden wordt ingezameld.

1. Handelsverbod

Plastic rietjes, wattenstaafjes (m.u.v. medisch gebruik), plastic wegwerpbestek, piepschuim (EPS) voedsel- en drankverpakkingen, ballonstokjes en plastic roerstaafjes worden verboden per 3 juli 2021. Voor deze producten zijn er namelijk alternatieven die veel minder schadelijk zijn voor het milieu. De bestaande voorraden mogen nog worden opgemaakt.

2. Markering

Er wordt een rem gezet op de verkoop van bepaalde producten. Ballonnen en hygiëneproducten bijvoorbeeld, krijgen vanaf 3 juli 2021 een opvallende markering op de verpakking. Deze markering geeft aan dat er kunststof in het product zit, dat het in de afvalbak thuishoort en dat zwerfafval een negatief effect heeft op het milieu.

3. Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid

De vervuiler gaat betalen. Dit betekent dat de producent aansprakelijk wordt gesteld voor de opruimkosten van deze producten. Ze gaan ook meebetalen aan de bewustwordingsmaatregelen voor de consument. De Europese Unie hoopt dat producenten hierdoor beter gaan nadenken over betere ontwerpen van de producten. Deze maatregel geldt voor vochtige doekjes, ballonnen voor consumenten, tabaksproducten met filters, voedselverpakkingen, zakjes, wikkels, drankverpakkingen en lichte draagtassen.

4. Consumptiereductie

Er moet een vermindering plaatsvinden van de consumptie van kunststof drinkbekers en voedselverpakkingen voor onderweg. Dit wil de Europese Unie bereiken door alternatieven aan te bieden voor meermalig gebruik of door de verpakkingen niet meer gratis mee te geven.

5. Productvereisten

De eisen aan de producten worden aangescherpt. Vanaf 2024 moet er gerecycled materiaal gebruikt worden in plastic flessen. Daarnaast moet de dop/deksel tijdens het gebruik vast blijven zitten aan de fles. Door deze maatregelen worden ook de doppen en deksels automatisch gerecycled en gaan er geen grondstoffen verloren.

6. Inzamelingsdoelstelling

In 2025 moet minimaal 77% van alle plastic flessen tot 3 liter ingezameld worden. In 2029 is dit minimaal 90%, zodat het gerecycled kan worden. Daarom zit er statiegeld op álle flessen tot 3 liter. De statiegeldregeling is sinds 1 juli 2021 namelijk uitgebreid voor kleine plastic flesjes. Voor vistuig geldt een inzamelingsdoelstelling van 23% vanaf 2023, daarna wordt dit elk jaar 3% meer.

7. Bewustwordingsmaatregel

De laatste maatregel is dat consumenten worden geïnformeerd over de gevolgen van plastic voor het milieu om zo de plastic soep tegen te gaan. Ze krijgen informatie over waar je afval weggooit en alternatieven die je kunt hergebruiken.

Het verminderen van plastic is een behoorlijke klus en kan alleen slagen als iedereen zijn steentje bijdraagt. Gelukkig zijn er een aantal dingen die wij zelf kunnen doen om de plastic soep tegen te gaan. We benoemen er drie. Het eerste wat je kunt doen is het verminderen van uw plasticgebruik. Heb je het wel écht nodig of kun je het product kopen met minder of misschien zelfs zonder plastic verpakking? Tegenwoordig zijn er genoeg alternatieven. Denk vervolgens ook goed na over hergebruik. Welk product kun je vaker gebruiken en hoef je niet na eenmalig gebruik weg te gooien? Dit kan erg veel plastic schelen. De derde en laatste is recyclen. Geef je voorkeur aan materialen die goed te recyclen zijn, lever ze dan ook in voor recycling. Zo belandt plastic niet in de natuur en gaan er geen grondstoffen verloren. Wil je een extra steentje bijdragen? Zwerfafval opruimen uit de natuur is altijd een goed idee. Wij hebben laatst 150 kilo zwerfafval opgeruimd met Bye Bye Plastic. Dit afval kan nu circulair worden verwerkt. 

Net als alle lidstaten van de Europese Unie zet ook Nederland de SUP-richtlijn om in nationale wetgeving. De EU-landen hebben de keuze gekregen om zelf vorm te geven aan de uitvoering van de SUP-richtlijn. Nederland heeft aan alle maatregelen al jaartallen en soms data gekoppeld. Dit is de SUP-tijdlijn van Nederland.

3 juli 2021: Vermindering van plastic on-the-go verpakkingen, verbod op plastic wegwerpproducten en voorschrift op hygiëneproducten, tabaksproducten en drinkbekers

2023: Inzamelingsdoelstelling voor vistuig van 23% en daarna elk jaar 3% meer

5 januari 2023: Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor het zwerfafval van drank- en voedselverpakkingen, drinkbekers, zakjes en wikkels, lichte plastic tassen en tabaksproducten met filters

3 juli 2024: Doppen en deksels moeten vastzitten aan plastic drinkflessen en drankverpakkingen zodat dit automatisch gerecycled kan worden

31 december 2024: Producenten verantwoordelijk voor de opruimkosten van zwerfafval van ballonnen, vochtige doekjes en vistuig

2025: PET-flessen moeten minimaal voor 25% uit gerecyclede kunststoffen bestaan en 77% van alle drinkflessen tot 3 liter moet worden ingezameld

2029: 90% van alle plastic drinkflessen tot 3 liter moet worden ingezameld

2030: PET-flessen voor minimaal 30% uit gerecyclede kunststoffen bestaan